" ΏΘΗΣΗ "

" ΏΘΗΣΗ "

ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ / ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΑ



ΑΥΤΙΣΜΟΣ  ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ  ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ / ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΑ  ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ  ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΑ


Βασικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά των παιδιών που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού , σύμφωνα με το εγχειρίδιο διάγνωσης των ψυχικών διαταραχών DSM-IV της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής  Ένωσης είναι  ελλείμματα στην επικοινωνία, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ,πιθανά αισθητηριακά ελλείμματα κα . Η παρούσα γνώση μας σχετικά με την αιτία ή τις αιτίες που προκαλούν αυτού του είδους την διαταραχή δεν απαντάει σε όλα τα ερωτήματα που προκύπτουν σε σχέση  με την ‘’εικόνα’’τις συμπεριφορές , τα ελλείμματα  και τις εν γένει δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού .

Αρκετές  έρευνες  λαμβάνουν χώρα και δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια ανά τον κόσμο . Νέες τάσεις  όσον αφορά την έρευνα έχουν δημιουργηθεί προσπαθώντας να καλύψουν  ολόπλευρα τα κενά της γνώσης μας . Οι έρευνες αυτές αφορούν κυρίως το γενετικό υπόβαθρο του αυτισμού. Τα τελευταία χρόνια αρκετοί σύλλογοι γονέων ατόμων που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού ανά τον κόσμο προσπαθούν να πείσουν τις κυβερνήσεις των κρατών να χρηματοδοτήσουν και έρευνες που θα απαντήσουν στο ερώτημα σχετικά με το αν, το πώς και το πόσο το περιβάλλον διαμορφώνει κατάλληλο υπόβαθρο που συμβάλει στην γέννηση ατόμων που ανήκουν στο φάσμα. Κάποιες από αυτές τις έρευνες είναι σε εξέλιξη .
Ο αυτισμός είναι μία διαταραχή ανάπτυξης του νευρικού συστήματος  που δημιουργεί αρκετά ελλείμματα στα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα .Η σοβαρότητα αυτών ποικίλει και κυμαίνεται από ήπιες έως σοβαρές. Εκτός της βασικής  διαταραχής  ανάπτυξης του νευρικού συστήματος  παρατηρούνται και αρκετές βιοχημικές διαταραχές που συμβαίνουν σε ολόκληρο το σώμα .
Οι διαταραχές  στο σύνολο τους επηρεάζουν  τόσο την διατροφή όσο και το γαστρεντερικό σύστημα των παιδιών. Τα διατροφικά προβλήματα των παιδιών στο φάσμα δεν αφορούν μόνο τις διατροφικές τους επιλογές  αλλά ταυτόχρονα και τη συμπεριφορά τους κατά τη διάρκεια του φαγητού. Συγκεκριμένα :
Το 90% των παιδιών  έχουν διατροφικά προβλήματα. Το  70% αυτών έχουν επιλεκτική διατροφή με πολύ συγκεκριμένο αριθμό  φαγητών  τα οποία επιθυμούν να τρώνε .Η επιλογή αυτών των τροφίμων μπορεί να γίνεται από τα ίδια με βάση το είδος της τροφής, την υφή που μπορεί να έχει ,πιθανόν το χρώμα ή την παρουσία που αυτή έχει στο πιάτο τους.
Παράλληλα  70% των παιδιών του φάσματος  αναφέρεται πως αντιμετωπίζουν και γαστρεντερικά προβλήματα .Τα προβλήματα αυτά συχνά είναι δυσκοιλιότητα, πόνος στη κοιλία (κοιλιακό άλγος ), ή διόγκωση της κοιλίας , παρατεταμένες  ή χρόνιες  κατάστασης διάρροιας. Μετά από έρευνες προκειμένου να δοθεί απάντηση στην αιτιολογία αυτών των καταστάσεων έχουν βρεθεί  διαφοροποιήσεις  στο γαστρεντερικό σύστημα των ατόμων με αυτισμό σε σχέση με τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά. Συγκεκριμένα η εντερική χλωρίδα παρουσιάζει διαφοροποιήσεις , ενώ και η διαπερατότητα του εντέρου δείχνει αυξημένη. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διαρροή οποιοειδών υποπροϊόντων  τα οποία αποτελούν συστατικά των τροφών ,όπως η καζεΐνη και η γλουτένη. Οι ουσίες αυτές ενέχονται και στην εκδήλωση αυτιστικών  συμπεριφορών.
Η διατροφικές ιδιαιτερότητες ή συνήθειες των παιδιών με αυτισμό  είναι  συχνό φαινόμενο. Η εμμονή σε συγκεκριμένα φαγητά για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα είναι μια κατάσταση που προβληματίζει σε μεγάλο βαθμό τις οικογένειες των παιδιών.  Η πίκα η κατανάλωση δηλαδή μη βρώσιμων  αντικειμένων ,όπως χώμα, χαρτί  ή ακαθαρσίες  αγγίζει το ποσοστό του 30% των παιδιών του φάσματος.
 Ένας σημαντικός παράγοντας βέβαια που θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν όταν προσεγγίζουμε το θέμα των διατροφικών  η γαστρεντερικών προβλημάτων των παιδιών του φάσματος  είναι και τα  πιθανά αισθητηριακά ελλείμματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν. Υπεύθυνος για να δώσει απάντηση σε αυτόν τον παράγοντα είναι ένας εξειδικευμένος παιδιατρικός εργοθεραπευτής  με γνώση στην αισθητηριακή  ολοκλήρωση. 
Τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες  των παιδιών στη διατροφή και στο γαστρεντερικό σύστημα έχουν δημιουργηθεί αρκετές δίαιτες  που έχουν λάβει θέση πλέον ως μορφές  θεραπείας των συμπτωμάτων του αυτισμού. Συμπληρώματα διατροφής ,πολυβιταμινούχα σκευάσματα  ,βιταμίνες όπως Β6, μαγνήσιο, Ω3 λιπαρά οξέα προβιοτκά είναι ορισμένες από αυτές. Παράλληλα ειδικές δίαιτες  που είναι ελεύθερες γλουτένης και καζεΐνης  εφαρμόζονται συχνά ως μορφές θεραπείας .
Η επίδραση συγκεκριμένων  συμπληρωμάτων διατροφής   επηρέασε  θετικά των  συμπεριφορά των παιδιών που ανήκουν στο φάσμα. Τα συμπληρώματα αυτά είναι βιταμίνη Α ,Β6, μαγνήσιο, Ω3 και Ω6 λιπαρά οξέα  και βιταμίνη  C. Η βελτίωση στη συμπεριφορά ,σύμφωνα με τις έρευνες που  έγιναν στις  Η.Π.Α, υπήρξε στις κοινωνικές δεξιότητες , στη διάρκεια προσοχής ,στον ύπνο,  στην ευερεθιστότητα των ατόμων, στην οπτική επαφή, στο λόγο, καθώς επίσης και στα γαστρεντερικά προβλήματα όπως η διάρροια .
Όσον αφορά τις συγκεκριμένες δίαιτες  που εφαρμόζονται  στα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού είναι:
   Δίαιτα χωρίς γλουτένη και καζεΐνη (GFCF )
   Δίαιτα Feingold
   Δίαιτα κετογονική
   Δίαιτα συγκεκριμένων υδατανθράκων (SCD)

Είναι πάρα πολύ σημαντικό οποιαδήποτε  δίαιτα και αν ακολουθηθεί  αυτό να γίνει μόνο με την παρακολουθήσει του παιδιού από  γιατρό σε συνεργασία με διατροφολόγο που να γνωρίζει  τις συγκεκριμένες δίαιτες και να έχει προηγούμενη εμπειρία σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές αυτιστικού φάσματος .
Όλες οι προαναφερόμενες δίαιτες βασίζουν την λογική και την αποτελεσματικότητα  τους στον διαφοροποιημένο μηχανισμό της διατροφής που παρατηρείται στα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού. Συγκεκριμένα στο σώμα μας υπάρχουν ορισμένοι παθογόνοι μικροοργανισμοί που ονομάζονται ζύμες .Η υπερανάπτυξη των μικροοργανισμών αυτών   προκαλεί την αύξηση των τοξινών στο αίμα  και στον εγκέφαλο. Η αυξημένη παρουσία των τοξινών στον εγκέφαλο προκαλεί  δυσκολίες στην σκέψη, ευερεθιστότητα , δυσκολίες στην προσοχή κ.α. Ταυτόχρονα υπάρχει  διαφορά στην μεταβολική διαδικασία  ορισμένων συστατικών των τροφών που παρατηρείται στα παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος .Επί παραδείγματι φυσιολογικά οι  πρωτεΐνες  διασπώνται σε αμινοξέα στο πεπτικό σύστημα από ορισμένα στομαχικά ένζυμα. Αυτή η διαδικασία δεν συμβαίνει  σε όλες τις τροφές και τα συστατικά τους   από το πεπτικό σύστημα των ατόμων με αυτισμό ,ενώ παρατηρούνται ως αποτέλεσμα και αυξημένα επίπεδα πεπτιδίων σε σωματικά υγρά των ατόμων  σύμφωνα με ερευνητικές μελέτες. Το γεγονός της διαταραγμένης πέψης στερεί από τον οργανισμό θρεπτικά συστατικά  των τροφών που είναι απαραίτητα για την λειτουργία των κυττάρων, του σώματος και του εγκεφάλου.
Παράλληλα με την διαταραγμένη πέψη υπάρχει και διαταραχή στη βιοχημεία της μεθυλίωσης   Η μεθυλίωση είναι μια σπουδαία χημική διαδικασία  που πραγματοποιείται στο κύτταρα μας και  επηρεάζει όλες τις λειτουργίες μας .Η δυσλειτουργία στη μεθυλίωση  επηρεάζει και τους νευροδιαβιβαστές .Συγκεκριμένα  όταν οι νευροδιαβιβαστές δεν μεθυλιώνονται υπάρχουν συνέπειες στον ύπνο ,στη διάθεση ,και στα επίπεδα του άγχους στον οργανισμό.

Δίαιτα  χωρίς γλουτένη και καζεΐνη (GFCF )

Η δίαιτα χωρίς γλουτένη και καζεΐνη είναι μία εναλλακτική δίαιτα που τα τελευταία χρόνια  έχει αυξημένη δημοτικότητα  και αρκετοί γονείς αναφέρουν πως μετά και τη εφαρμογή της παρατήρησαν διαφορές στην συμπεριφορά και στην λόγο των παιδιών τους. Η γλουτένη είναι  μια πρωτεΐνη που συναντάται στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη ,τη σίκαλη και σε τροφές που χρησιμοποιούν τα προηγούμενα, όπως ψωμί και δημητριακά. Η καζεΐνη απαντάται σε όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα
Μετά την εφαρμογή της δίαιτας  παρουσιάστηκε βελτίωση  σε καταστάσεις διάρροιας δυσκοιλιότητας  και αυτοτραυματικών συμπεριφορών . Προκειμένου να καλυφθεί η απώλεια ασβεστίου και βιταμίνης D  εναλλακτικά  συνίσταται από τους διατροφολόγους  σουσάμι, πράσινα φασόλια ή σαρδέλες. Να σημειωθεί  ότι στην αγορά τροφίμων κυκλοφορούν όλα τα προϊόντα απαλλαγμένα από γλουτένη και καζεΐνη .Πρόκειται βέβαια για μία δίαιτα που κοστίζει λόγω της αυξημένης τιμής των συγκεκριμένων προϊόντων και  που απαιτεί πιστότητα στην εφαρμογή της .






Δίαιτα Feingold


Η δίαιτα  Feingold αρχικά εφαρμόστηκε προκειμένου να μετριαστούν αλλεργικά φαινόμενα που παρατηρούνται στα άτομα με διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Μετά όμως από παρατήρηση βρέθηκε ότι με κάποιο τρόπο επηρεάζει θετικά  την συμπεριφορά  και την προσοχή των ατόμων. Η λογική της εφαρμογής της βασίζεται στον αποκλεισμό  τεχνικών χρωστικών, αρωματικών ,συντηρητικών, ασπαρτάμης και σαλικυλικών . Οι προαναφερόμενες ουσίες  θεωρείται πως έχουν σύνδεση με διαταραχές υπερκινητικότητας και ελλειμματικής προσοχής καθώς και με διαταραχές συμπεριφοράς. Μάλιστα η δίαιτα Feingold έγινε αποδεκτή ως μέσω αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της  υπερκινητικότητας στις Η.Π.Α από την επιτροπή που ασχολείται σε εθνικό επίπεδο με τις πιστοποιημένες δίαιτες και την παιδική υπερκινητικότητα.




Κετογονική δίαιτα 

Η δίαιτα αυτή είναι  δίαιτα η οποία ερευνητικά/κλινικά  έχει προσεγγιστεί περισσότερο από τις υπόλοιπες . Η εναλλακτική ονομασία της κετογονικής δίαιτας είναι και δίαιτα τριγλυκεριδίων. Κατά τη εφαρμογή της  το λίπος αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό των προσλαμβανόμενων θερμίδων. Συγκεκριμένα με αναλογία  4 : 1 σε σχέση με την πρόσληψης πρωτεϊνών. Η πρόσληψη υδατανθράκων είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
Μελέτες σε παιδιά με αυτισμό που έγιναν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης  σχετικά με την κετογονική δίαιτα παρατηρήθηκε βελτίωση της «εικόνας» των παιδιών σε τομείς όπως η κοινωνική επαφή, ο λόγος, η υπερκινητικότητα, και οι γνωστικές δεξιότητες .Είναι εξαιρετικά σημαντικό  η εφαρμογή της δίαιτας αυτής να γίνεται μετά από παρακολούθηση του παιδιού με παιδονευρολόγο και διατροφολόγο εξοικειωμένο τόσο με την δίαιτα αυτή όσο και με τα παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος.

Δίαιτα συγκεκριμένων υδατανθράκων (SCD)
Η δίαιτα συγκεκριμένων υδατανθράκων είναι μία ακόμα δίαιτα περιορισμού. Σε αυτή επιτρεπόμενες τροφές είναι το κρέας, το ψάρι, τα αβγά, τα  λαχανικά και ορισμένα έλαια. Απαγορεύονται τα σιτηρά, τα όσπρια, τα ζυμαρικά, το ψωμί και γενικότερα  αμυλούχες τροφές . Πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν πρόκειται για μία δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων αλλά για συγκεκριμένων . Η λογική και ο σκοπός της δίαιτας αυτής είναι η διόρθωση των ζημιών  στα εντερικά τοιχώματα . Η ζημίες αυτές να σημειωθεί ότι είναι αποτέλεσμα μικροοργανισμών  οι οποίοι αυξάνονται σε αριθμό από την παρουσία στο έντερο αμύλου και υδατανθράκων
 Στόχος όλων το προαναφερόμενων περιπτώσεων δίαιτας είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων του αυτισμού , δεν είναι η θεραπεία του. Η βελτίωση της πέψης  συνολικά έχει ως αποτέλεσμα και τη βελτίωση της εικόνας του αυτιστικού ατόμου. Είναι επίσης σαφές δεδομένης και της ιδιαιτερότητας της διαταραχής του αυτιστικού φάσματος, ότι αν για κάποιο λόγο μία από τις δίαιτες εμφάνισε βελτίωση των συμπτωμάτων σε ένα παιδί δεν συνεπάγεται ότι αυτό θα συμβεί και σε όλες τις περιπτώσεις των υπολοίπων παιδιών με παρόμοιες δυσκολίες και ελλείμματα . 
Ακολουθεί  ένας πίνακας με τροφές που ενδείκνυται και με τροφές που αντενδείκνυται στο αυτισμό.
ΝΑΙ
ΟΧΙ
Τροφές με Ω3 και Ω6 (λιπαρά μικρά ψάρια)
Γλουτενη,
Γιαούρτι
Καζεΐνη,
Κατσικίσιο γάλα
Αγελαδινό γάλα
Βιολογικά προϊόντα
Σόγια
Μέλι (1-2 κουταλιές ημερησίως)
Ζάχαρη
Αργό μαγείρεμα
Σπορέλαιο, ηλιέλαιο
Καρότα, μπρόκολο, φακές, φασόλια,
Τροφές με συντηρητικά (μπισκότα, γλυκά)
Ξηροί καρποί (αμύγδαλα, ηλιόσποροι, καρύδια)
Τροφές με χρωστικές
Βερίκοκα, μπανάνα
Τροφές με ενισχυτές αρώματος/ γεύσης

Πηγές :